Geschreven door Martijn

Deel pagina

Zelf compost maken: hoe doe je dat?

Het ziet er altijd maar vies uit: een composthoop. Toch is het superhandig om een composthoop of -bak te beginnen. Je kunt hier je groente, fruit en tuinafval in kwijt en het is nog eens supergoed om in je tuin te gebruiken als voedingsgrond voor de plantjes. Ben jij nu enthousiast geworden om zelf compost te gaan maken? Na het lezen van deze pagina weet jij precies hoe het in zijn werk gaat.

Snel naar:

Enkele veelgestelde vragen over compost

Voordat we je uitleg geven over hoe je zelf compost maakt, willen we eerst wat veelgestelde vragen beantwoorden. Ben je alleen benieuwd naar onze uitleg over zelf compost maken? Ga dan meteen naar dit gedeelte van het artikel. De vragen:

Wat is compost?

Compost is een grondstof gemaakt van puur plantaardige resten. Het is te vergelijken met wat er in het bos gebeurt wanneer takjes en blaadjes van bomen op de grond vallen en composteren tot bosgrond. Compost is donkerbruin tot zwart en is een kruimelig materiaal dat hetzelfde ruikt als bosgrond. Compost is het resultaat van een natuurlijk proces, waarbij plantaardige resten worden omgevormd tot grond. Het bevat een hoog gehalte stabiel organisch materiaal wat ervoor zorgt dat vocht beter wordt vastgehouden. De voedingstoffen uit dit organisch materiaal worden geleidelijk aan de planten afgegeven.

Waar is compost goed voor?

Zoals hierboven is beschreven is compost een grondstof die ervoor zorgt dat vocht en voedingsstoffen langer in de grond blijven zitten. Oorspronkelijk maakt de natuur deze grond vanzelf aan wanneer takjes, blaadjes en planten op de grond vallen en door schimmels worden verwerkt tot bosgrond. De mens haalt steeds natuurlijke restanten zoals blaadjes en afgemaaid gras weg omdat dit niet mooi is. Ook het fruit van de meeste planten word door de mens weggehaald. Hierdoor verdwijnen alle voedingselementen en organische materialen. Om uitputting te voorkomen moet je de bodem voorzien van nieuw organisch materiaal, namelijk: compost. Dit zorgt ervoor dat er meer structuur komt in de bodem en er genoeg vocht en voedingsstoffen aanwezig zijn voor de planten.

Is compost beter dan mest?

Veel mensen twijfelen welke grondstof ze beter in hun tuin kunnen gebruiken: compost of mest. De keuze voor compost of mest is echter niet altijd hetzelfde, dit kan verschillen per tuinsoort. Zo wordt voor een moestuin of in de serre meestal compost gekozen. Dit omdat compost rijk is aan de voedingsstoffen die planten nodig hebben zoals fosfor, stikstof, kalium en kalk. Deze stoffen worden langzaam doorgegeven aan de planten, waardoor deze er langer profijt van hebben. Bij aardbeien of bladgewassen kan het slimmer zijn om mest te gebruiken, omdat deze erg gevoelig zijn voor de compost. De compost moet eerst volledig uitgerijpt zijn voordat je deze kunt gebruiken voor aardbeien en bladgewassen.

Welke kunstmest is het beste?

Wanneer je beslist om kunstmest te kopen, moet je goed opletten welke kunstmest je aanschaft. Je hebt namelijk verschillende soorten kunstmest. Het is het beste om te kiezen voor organische meststoffen. Deze geven net als compost de voedingstoffen langzaam af aan de planten. Mest is vooral aan te raden als planten een tijdelijke boost nodig hebben, in mest zitten namelijk veel extra voedingsstoffen. Het is alleen niet aan te raden om altijd mest te gebruiken aangezien de kwaliteit van de bodem hierdoor achteruit gaat. Ideaal voor je tuin dus!

Compost is de ideale bodemversterker die je plantjes gelukkig maakt.
 

Hoe maak je zelf compost?

Compost maken is helemaal niet zo moeilijk. Je moet gewoon even goed weten wat je precies moet doen. We geven je hieronder een handig stappenplan waarmee jij in het vervolg je eigen compost maakt:

1. De juiste plek uitkiezen

Om te beginnen met het compost maken moet je eerst een goede plek in de tuin vinden voor de composthoop of -bak. Zorg ervoor dat deze plek een aantal uren per dag in de zon staat. Vervolgens zijn er drie dingen nodig om te composteren, dit zijn: vocht, zuurstof en voedsel. Vocht vind je in groen afval, lucht voeg je toe door middel van het toevoegen van bruin afval en voedsel zit altijd in groente en fruit.

2. Zorg ervoor dat je voldoende groen afval en bruin afval hebt

Groen afval

Onder groen afval wordt groente-, fruit- en tuinafval verstaan dat vaak wat vochtig is. Je kunt hierbij denken aan restanten van onverwerkte (niet gekookt of gebakken) groente en fruit. Ook gras of ander vochtig tuinafval en zelfs koffiedik vallen onder groen afval. Groen afval zorgt voor de vochtigheid in composthoop. Als een composthoop te droog is zal het composteren stoppen. Wanneer het te nat is kan het gaan rotten.

Bruin afval

Bruin afval zorgt voor de zuurstof in de composthoop. Bij bruin afval moet je denken aan takjes, zaagsel, blaadjes en stro. Dit is grof afval dat ervoor zorgt dat de hoop/bak luchtig blijft. Dit is essentieel voor een goede compost omdat anders het proces stopt. In de herfst/winter is er veel bruin afval zoals blaadjes en takjes. Verzamel dit dan zodat je in de lente en zomer ook bruin afval kunt gebruiken.

3. Kies je composteermethode: in bakken of vaten?

Composteren in bakken

Wanneer je gaat composteren in bakken is het aan te raden om minimaal twee, het liefst drie bakken te gebruiken.

Stap 1. Vul om te beginnen de bakken met een laag bruin afval (zaagsel, blaadjes en twijgjes). Daarna mag er om en om groen en bruin afval in de bak gegooid worden, zodat je dit opbouwt in laagjes net als een lasagne. Maak een variatie van verschillende producten en wissel hier grove en fijne resten en koolstofrijke en stikstofrijke materialen af. Dit doe je door elk laagje groen laagje afval af te wisselen met een laagje bruin afval.

Stap 2. Na een aantal maanden de afval in laagjes opgespaard te hebben wordt het tijd om extra lucht toe te voegen aan de composthoop. Dit doe je door met een riek (of spitvork) alles vanuit de eerste bak naar de tweede bak te scheppen. De hoop moet vochtig zijn, maar niet nat. Is het mengsel te droog? Voeg dan wat water toe. Is het mengsel juist te vochtig? Dan moet je extra droog bruin afval toevoegen.

Stap 3. Na het overscheppen in de tweede bak kun je de eerste weer gebruiken om te vullen. Het afval in bak twee blijft hier weer een aantal maanden liggen. Zorg dat je hier de bovenkant van afdekt, zodat het niet te vochtig word of uitdroogt.

Stap 4. Als er weer een paar maanden verstreken zijn, is het tijd om de compost te luchten. De compost zal in de tussentijd al flink geslonken zijn. Je gooit, wederom met een riek, de compost vanuit de tweede in de derde bak. De compost kan nu in de derde bak verder composteren tot de voedzame grond die het hoort te worden. Als de grond te droog is tijdens het overbrengen naar de derde bak, voeg je weer water toe. Mocht de grond te vochtig zijn voeg je weer droog bruin afval toe. Een aantal maanden later is de compost klaar voor gebruik.

Door af en toe je compost los te schudden met een riek krijgt je composthoop extra zuurstof. 

Composteren in vaten

Voor degenen die een wat kleinere tuin hebben is een compostvat (ook wel compost bin genoemd) al genoeg. Je gaat in principe bijna hetzelfde te werk als met het composteren in bakken.

Stap 1. Om te beginnen met een compostvat zoek je eerst een goede plek. Het beste is een halfschaduwplek met enkele uren zon per dag en met grond als bodem. Op deze grond leg je tegels iets uit elkaar zodat gedierte er nog doorheen kan. Hierop leg je de onderkant van het compostvat. Hier zitten kleine gaatjes in, zodat het vat goed lucht. Vervolgens zet je de rest van het compostvat er bovenop.

Stap 2. Vervolgens gooi je een laag bruin afval zoals zaagsel, blaadjes en takjes in het vat. Daarna kun je aan de slag met het compostvat. Telkens als je er een laag groen afval in gooit, gooi je daar een laag bruin afval bij. Zo blijft het mengsel lekker luchtig en wordt het niet te vochtig.

Stap 3. Wanneer het vat half vol zit wordt het tijd om te gaan luchten. Bij de meeste vaten zit een luchtstok. Je prikt deze tot op de bodem in het afval en draait hem een kwartslag. Vervolgens trek je hem omhoog zodat het oude afval naar boven komt en er lucht bij de composthoop komt. Herhaal dit een aantal keer.

Stap 4. Na een aantal maanden rijpen ontstaat er onder in het vat compost. Om dit eruit te halen, kun je het makkelijkste de hele bovenkant van het vat eraf halen. Je schept eerst de bovenste laag eraf, dit is nog niet gecomposteerd afval. Deze bewaar je op een plastic doek of in een kruiwagen. Vervolgens kun je de onderste lagen (compost) eruit scheppen. Dit is dan klaar om te gebruiken in de tuin. Als alle compost weg is, maak je de onderkant van het compostvat schoon en zet je de bovenkant er weer op. Je schept de aan de kant gezette bovenste lagen er weer in. Het proces begint hier weer opnieuw.
 

Wat mag er niet op een compoststapel?

Op je composthoop kun je veel groente, fruit en tuinafval kwijt maar toch zijn er ook een aantal dingen die je er niet op moet gooien. Dit omdat deze niet verteren of de kwaliteit van je compost verminderen. Wat mag er dan eigenlijk niet op:

Groen afval, zoals resten van groente of fruit, is wél supergoed voor je composthoop. 
 

Waarom en wanneer kun je het best compost strooien?

Zoals eerder vermeld bevat compost veel organische voedingsstoffen. Dit zijn stoffen die langzaamaan worden afgegeven in de bodem. Hierdoor hebben planten er langere tijd profijt van. Daarnaast krijgen de planten niet te veel voeding in een keer, zoals bij mest wel het geval is. Naast de voeding zorgt de compost ook voor een goede structuur in de bodem. Het houdt water langer vast, maar zorgt ook weer voor een goede beluchting. Dit alles zorgt ervoor dat compost de ideale bodemversterker is voor (bijna) iedere tuin.

Wanneer strooien?

Wanneer je precies de compost strooit, maakt niet zo veel uit. De meeste mensen doen dit in het voor- of najaar, maar dit kan dus op ieder moment. Je kunt compost in verschillende weersomstandigheden strooien, in tegenstelling tot sommige mestsoorten die verbranden als het té droog en warm is. Compost kan gewoon ieder jaar over de bodem gestrooid worden omdat het uit puur natuurlijke voedingsstoffen bestaat.

Strooi een dun laagje compost (ongeveer 5 cm) over de bodem. Het is niet nodig om compost door de bodem te mengen of om na het strooien te harken. Bodembeestjes zoals slakken en wormen zorgen ervoor dat het compost met de bodem vermengd raakt. Daarnaast komen ook de vogels hierop af, die willen wel een lekkere worm snoepen

Andere manieren om compost te maken

Naast het composteren in open bakken en of compostvaten zijn er nog andere manieren om een soort compost te maken. We lichten twee vormen voor je toe, namelijk: een wormenhotel en bokashi:

1. Een wormenhotel

In een wormenhotel leven, zoals de naam al doet vermoeden, heel veel wormen. Ze leven van gft-afval. Een wormenhotel zie je vaak ergens op de hoek van de straat in een buurt staan. Als buurtbewoner kun je je ervoor aanmelden en dan kunnen je daar je afval in kwijt. Eén of twee keer per jaar wordt de compost uit het wormenhotel gehaald en verdeeld over de buurtbewoners of uitgestrooid in de buurt. Natuurlijk kun je ook zelf een eigen wormenhotel beginnen.

• Voordelen van een wormenhotel: je kunt er al je gft-afval in kwijt en krijgt er goede compost voor terug. En daarnaast heb je bij een buurt-wormenhotel contact met andere mensen uit de buurt, wat natuurlijk heel gezellig is!

Hoe krijg je goede compost?

Voor het krijgen van goede compost is het belangrijk om net als bij een composthoop lagen op te bouwen. Wissel groen- en bruin afval met elkaar af en let goed op dat de boel niet té vochtig (dan verdrinken de wormen) of té droog (dan drogen de wormen uit) wordt. Een wormenhotel is perfect voor wormen, omdat er bij composteren warmte vrijkomt. Koud is het er dus nooit. Zeker in grotere wormenhotels waar het afval een dikke laag is blijft de warmte goed hangen. Daarnaast kruipen wormen dicht bij elkaar als het koud is en leggen dan eitjes. In het voorjaar komen deze uit en zit het hotel weer bomvol!

2. Bokashi

Bij Bokashi worden organische materialen, zoals etens- en tuinresten, gefermenteerd. Grof gezegd is fermenteren het gecontroleerd laten rotten van voedingsmiddelen. In de Bokashi emmer voeg je melkzuurbacteriën toe die ervoor zorgen dat het fermentatieproces wordt gestart. Ben je een beginner? Ga dan aan de slag met twee Bokashi emmers en een zak Bokashistarter. De Bokashistarter zijn micro-organismen die voor het fermentatieproces moeten zorgen. Het is verstandig om voor twee emmers te gaan, omdat je een volle emmer nog tien dagen moet laten staan.

• Grootste voordeel van Bokashi ten opzichte van andere composteermanieren: je kunt er meer afval in kwijt. Bijvoorbeeld ook gekookte etensresten, vlees en botjes.

Hoe krijg je goede compost?

Ook bij Bokashi is het belangrijk om dat laag keukenafval steeds wordt afgewisseld met Bokashistarter. Is de emmer vol? Laat de boel dan tien dagen rusten. Na tien dagen is de fermentatie afgerond en kun je de Bokashi in de tuin verspreiden. Als het proces goed is gegaan dan hoort het afval niet te stinken, maar kan het eventueel een zure geur te hebben. Het afval heeft nog zijn oorspronkelijke vorm maar zal wel makkelijker uit elkaar vallen. Wanneer je dit in je tuin strooit gaat het bodemleven ermee aan de gang. Je moet daarom nog ongeveer twee weken wachten voordat je gaat planten.

Bokashi is een goede biologische bodemversterker. Het trekt bodemleven naar het afval toe en zorgt dus voor meer biodiversiteit in de bodem. Daarnaast krijgen planten meer natuurlijke antibiotica, voedingstoffen en groeihormonen. Hierdoor krijgen ze een betere weerbaarheid tegen ziektes en bacteriën. Een ziekteverwekkende bodem kan zo omgezet worden in een ziektewerende bodem.

Onze bokashi producten:

Alles op een rijtje over je eigen compost maken

Deel pagina